Το πατρικό σπίτι του Ίωνος Δραγούμη αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα κέντρα προπαρασκευής και οργάνωσης του Μακεδονικού Αγώνα. Ο άντρας της αδελφής του Ναταλίας, ο Παύλος Μελάς, έδωσε τη ζωή του στον ένοπλο αυτόν αγώνα και αναδείχτηκε σε εμβληματική του μορφή. Ο ίδιος ο Ίων Δραγούμης αφοσιώθηκε από πολύ νέος στην υπόθεση και εργάστηκε γι` αυτήν με πάθος, από τη θέση του υποπρόξενου στο Μοναστήρι και, αργότερα, στην Κωνσταντινούπολη. Το "Μαρτύρων και ηρώων αίμα", που έγραψε ο Δραγούμης το 1907 με το ψευδώνυμο "Ίδας", περιγράφει τη σύντομη δράση και τον ηρωικό θάνατο του Παύλου Μελά στη Μακεδονία.