Οφείλω να ομολογήσω ότι αντιμετώπισα στην αρχή με σκεπτικισμό την πρόταση του θεάτρου "Δόρα Στράτου" για τη δημοσίευση ενός έργου με θέμα τα κεντήματα. Ένα ακόμα λεύκωμα με κεντήματα, με φορεσιές, με κεφαλοδεσίματα από τον θαυμαστό κόσμο της παράδοσης τι θα μπορούσε να προσφέρει στην έρευνα και τη διάσωση της παραδοσιακής κληρονομιάς;

Ωστόσο, προσεγγίζοντας το περιεχόμενο του βιβλίου εντυπωσιάστηκα. Για πρώτη φορά έβλεπα συγκεντρωμένες δεκάδες διαφορετικές βελονιές, σαν αυτές που έφτιαχναν οι κεντήστρες από τα βυζαντινά χρόνια έως τότε που οι γιαγιάδες μας κεντούσαν τις προίκες τους. Όλες είχαν καταγραφεί με σκοπό να μη χαθεί η γνώση της τεχνικής. Απέμενε μόνο να βρεθεί το ταλέντο για να δώσει φτερά στη γνώση. Σαν το ταλέντο της κυρίας Δήμητρας Παπουτσοπούλου, η οποία πρωταγωνιστεί στην παρούσα δημοσίευση.

Σήμερα είμαι ιδιαίτερα ικανοποιημένη που ένα τέτοιο εγχείρημα εντάχθηκε στις εκδόσεις του Ιδρύματος. Γιατί, όσο αποτυγχάνουν οι προσπάθειες για διάσωση της παραδοσιακής τεχνολογίας (και όσο το παγκόσμιο τεχνολογικό τοπίο μεταβάλλεται), τόσο η προσπάθεια διάσωσης της μοιάζει ουτοπική και αυτό που μένει να γίνει είναι η καταγραφή της. Η καταγραφή αυτής της τεχνικής, που βγήκε για τελευταία φορά από τα χέρια των γιαγιάδων και των μανάδων μας, που τα αποτελέσματα της τα χαϊδεύουμε σε αγαπημένα κεντήματα του σπιτιού μας και που σε λίγο θα είναι αμφίβολο το τι θα σημαίνει για τις επόμενες γενιές, στάθηκε εξαιρετικά δύσκολο εγχείρημα. Κι αυτό, γιατί καμιά κεντήστρα δεν διανοήθηκε να διδάξει την τέχνη της με άλλον τρόπο παρά τον καθαρά εμπειρικό. Καμιά δεν διανοήθηκε να χρησιμοποιήσει επιστημονικές μεθόδους καταγραφής. Ήξερε μόνο πώς να περνάει την τέχνη της από τα δικά της δάχτυλα στα δάχτυλα των κοριτσιών της, των μαθητριών της και των ομότεχνων της.

Έστω και την ύστατη ώρα λοιπόν, κατατίθεται μια ακόμα καταγραφή παραδοσιακής τεχνικής, τόσο καθημερινής κάποτε, τόσο σπάνιας στις μέρες μας.

(Σοφία Στάικου, Πρόεδρος Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς)