Τι είναι ψυχή; Ποιες οι λειτουργικές της δυνάμεις και ικανότητες; Ποια η σχέση ψυχής σώματος ή ψυχής κοσμικού σύμπαντος; Ποια η μεταφυσική έννοια της ουσίας της ψυχής; Υπάρχει μετεμψύχωση;
Τις δικές του απαντήσεις σ` αυτά τα υπαρξιακά ερωτήματα δίνει ο Αριστοτέλης στο έργο του «Περί ψυχής», ενώ παράλληλα ανασκευάζει γνώμες (Ηράκλειτος, Πυθαγόρας, Πλάτων), οι οποίοι, κατά τη γνώμη του, δίνουν ανεπαρκή εικόνα του ζητήματος.
Κατά τον Αριστοτέλη, η ανθρώπινη ψυχή συνδυάζει την φυσική λειτουργία («θρεπτική», «γεννητική») -που είναι και η μοναδική λειτουργία των φυτών-, τη λειτουργία των αισθήσεων -η οποία στα ζώα προστίθεται στην πρώτη, και αναπαριστά στον εαυτό της το είδος του αισθητού, αντιλαμβάνεται τις ποιοτικές διαφορές των σωμάτων, τις συγκρίνει, τις ταξινομεί και τις συσχετίζει-, και τη νοητική λειτουργία -που είναι αποκλειστικό προνόμιο της ανθρώπινης ψυχής, προστίθεται στις άλλες δύο και τη διακρίνει από τα υπόλοιπα δημιουργήματα της φύσεως. Ο νους έχει ανεξάρτητη από την ύλη αυθυπαρξία. Διακρίνεται σε «παθητικόν» (δέχεται την απεικόνιση της μορφής των αντικειμένων μέσα στην ψυχή) που συναποθνήσκει με το σώμα, και τον «ποιητικόν» που είναι ενεργητικότης και έχει ζωή αθάνατη. Η τελευταία αυτή ιδίως τοποθέτηση του Αριστοτέλη (Βιβλ. Γ` κεφ. 5) ενέπνευσε τα περισσότερα και πιο διαφωνούντα μεταξύ τους φιλοσοφικά έργα όλων των εποχών, καθώς άλλοι αρνούνται την αθανασία της ψυχής (Αβερρόης), ενώ άλλοι υποστηρίζουν και τα δύο (Θωμάς Ακινάτης).

[Απόσπασμα από το κείμενο στο οπισθόφυλλο της έκδοσης]