Ὁλόκληρο τὸ ἔργο τοῦ ἁγίου Ἀθανασίου ἔχει ἕνα μόνο στόχο: τὴν προφύλαξη τῶν ὀρθόδοξα σκεπτομένων καὶ τὴν θεραπεία τῶν ἐπηρεασμένων ἀπὸ τὸν Διαφωτισμὸ Ὀρθοδόξων, ἀλλὰ ἀκόμη μὴ ταυτισθέντων μαζί του. Αὐτὸ τὸν σκοπὸ ὑπηρετεῖ καὶ ἡ γλώσσα του, ὡς ἔσχατο μέσο ποιμαντικῆς διακονίας. Ὁ Βολταῖρος στὴ συνείδηση τοῦ Παρίου –καὶ ὄχι μόνον– εἶναι ἔνσαρκος κίνδυνος, ποὺ διακυβεύει τὴν μόνη δυνατότητα σωτηρίας, μεταδίδοντας τὸν πνευματικὸ θάνατο . Αὐτὸ εἶναι τὸ ὕφος τοῦ ἁγίου Ἀθανασίου! Ἀγωνιστὲς σὰν τὸν ἅγιο Ἀθανάσιο εἶναι ἀδύνατο νὰ πεισθοῦν, ὅτι μὲ ἤπιες καὶ μελιστάλαχτες ἐκφράσεις, εἶναι δυνατὴ ἡ νουθέτηση τεχνιτῶν τῆς βλασφημίας και συκοφαντίας, ὅπως ὁ Βολταῖρος καὶ οἱ ὀπαδοί του.
Ἐπηρεασμένοι ἀπὸ τὶς ἀποδομητικὲς ἐνέργειες τῶν Γάλλων ἐπαναστατῶν καὶ τὶς καταλυτικὲς ἐπεμβάσεις τους στὴ δυτικὴ χριστιανικὴ πραγματικότητα, θέλησαν καὶ οἱ Ἕλληνες μιμητές τους, κινούμενοι σὲ πνεύμα καλῆς μίμησης καὶ ἰδεολογικῆς ὑποτέλειας, νὰ μεταφέρουν καὶ ἐφαρμόσουν τὰ συμβαίνοντα στὴ Γαλλία καὶ στὴν δική τους Πατρίδα γιὰ τὴν διαφωτιστικὴ εὐρωπαϊκὴ προσομοίωσή της. Τὸ πρόβλημα δὲν εἶναι, βέβαια, ἐδῶ ἡ ἔκδηλη ἀπουσία κάθε σχέσης μὲ τὴ «δική τους» ἀνατολικὴ παράδοση, ἀλλὰ καὶ ἡ πλήρης ἄγνοιά της
Σὲ ἐντελῶς διαφορετικὸ ὅμως κλῖμα ζοῦσε καὶ ἐκινεῖτο ὁ χῶρος τῆς ἡσυχαστικῆς παράδοσης, στὸν ὁποῖο ὁ ὅσιος Ἀθανάσιος Πάριος. Ἔτσι ἐξηγεῖται ἡ ἀπαρέγκλιτη προσήλωσή του στὴν πατερικότητα, θεολογικὴ καὶ πρακτική, κάτι ποὺ συνέβαινε σὲ ὅλη τὴν κολλυβαδικὴ οἰκογένεια, τοὺς αὐθεντικότερους ἐκφραστὲς αὐτῆς τῆς παράδοσης, ποὺ συνιστᾶ τὴν πεμπτουσία τῆς Χριστιανικῆς Ὀρθοδοξίας. Καὶ αὐτὸ ἦταν ἐκεῖνο, ποὺ προκαλοῦσε τοὺς φαινομενικὰ Ὀρθόδοξους εὐρωπαϊστὲς, ὅπως ὁ Κοραῆς. Ὁ Ἅγιος φαίνεται νὰ τιμᾶ τὸν Κοραῆ γιὰ τὶς γνώσεις, τὴν παιδεία του καὶ τὴν ἐπίδοσή του στὴν συγγραφή. Εἶχε ὅμως διορατικότατα διαβλέψει, ποῦ ὁδηγοῦσαν τὰ μηνύματα τῆς Γαλλικῆς Ἐπανάστασης καὶ τῶν διαφωτιστῶν. Δὲν μποροῦσε, λοιπόν, νὰ σιγήσει σὲ δηλώσεις τοῦ Κοραῆ, ποὺ μάλιστα γίνονταν εὐρύτερα γνωστές, διότι ἀλληλογράφοι του μεριμνοῦσαν φιλοτίμως γιὰ τὴν κοινοποίηση τῶν ἐπιστολῶν του. Τὸ ἰδιαίτερα ὅμως προκλητικὸ ἦταν, ὅτι ὁ Κοραῆς, μολονότι γιατρός, διακωμωδοῦσε στὴν κυριολεξία τὸ θέμα τῆς νηστείας, μὲ ἔκδηλο σκοπὸ τὴν δυσφήμισή της.
Απόσπασμα από το βιβλίο
…Οἱ σύντροφοι τοῦ Χριστοῦ λοιπόν, δὲν διακήρυσσαν ματαίως, οὔτε ψευδῶς τὴν Ἀνάστασή Του, κατὰ τὴν ἀσεβῆ συκοφαντία τοῦ Βολταίρου, ἀλλὰ ἀφοῦ πληροφορήθηκαν καὶ βεβαιώθηκαν μὲ πάμπολλα σημεῖα καὶ μὲ ἀποδείξεις, ποὺ τοὺς παρέσχε κατ’ οἰκονομίαν, ὅταν γιὰ σαράντα μέρες συναναστρεφόταν καὶ ἐμφανιζόταν καὶ συνέτρωγε μαζί τους καί, ἀκόμη περισσότερο, Τὸν ἄγγιξαν μὲ τὰ ἴδια τοὺς τὰ χέρια, ὅπως ὁ θεῖος Ἰωάννης ἀναφέρει ρητῶς στὴν πρώτη του ἐπιστολή: «καὶ αἱ χεῖρες ἡμῶν ἐψηλάφησαν περὶ τοῦ λόγου τῆς ζωῆς».
Ἄλλωστε ποιὸ κέρδος ἔλπιζαν ὅτι θὰ εἶχαν ἀπὸ ἕνα τέτοιο ψευδοκήρυγμα, ἂν δηλαδὴ κήρυσσαν ὅτι ἀναστήθηκε χωρὶς νὰ ἔχει ἀναστηθεῖ; Ἀσφαλῶς κανένα. Ἀλλὰ τί μιλῶ γιὰ κέρδος; Αὐτοὶ ἐπιπλέον ὑφίσταντο καὶ τὰ ἀκριβῶς ἀντίθετα, ὅλα τὰ δεινά, ὅλα τὰ λυπηρά: διωγμούς, δαρμούς, βασανιστήρια, ὕβρεις, τιμωρίες καὶ ἐν τέλει καὶ θανατώνονταν. Ὅλα αὐτά, τὰ ὑπέφεραν μὲ τὴνβεβαιότητα ὅτι κήρυτταν τὴν ἀλήθεια καὶ ἀποβλέποντας στὸν στέφανο τῆς δικαιοσύνης ποὺ τοὺς περίμενε. Καὶ οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι ἔδειξαν καὶ ἐπιβεβαίωσαν αὐτὸ τὸ μέγα μυστήριο τοῦ Χριστιανισμοῦ σὲ ὅλα τὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης, ἀφοῦ μὲ τὸ θεῖο αὐτὸ κήρυγμα τῆς Ἀναστάσεως ξερίζωσαν τὴν πλάνη τῆς εἰδωλολατρείας ἀπὸ τὸν κόσμο, καθάρισαν τὴ γῆ ἀπὸ τὶς θυσίες τῶνεἰδώλων, ἔδιωξαν ἀπὸ παντοῦ τὶς δεισιδαιμονίες καὶ φύτεψαν τὴν πίστη στὸν Ἕναν καὶ Μόνον Ἀληθινὸ Θεό. Ἑπομένως, ἀγαπητέ, ἂς μὴν πονεῖ ἡ καρδιά σου γιὰ τὴν ἀμάθειά μας. Χάρη στοὺς οἰκτιρμοὺς τοῦ Θεοῦ, ὑπάρχει σὲ μᾶς τὸ φῶς τῆς εὐσεβείας. Καὶ ἡ ἀρχὴ τῆς σοφίας, ποὺ εἶναι ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ, δὲν ἔχει ἀπομακρυνθεῖ ἀπὸ μᾶς ὥστε νὰ φτάσουμε στὸ σημεῖο νὰ αἱμομικτοῦμε. Μὴν πονᾶς γι’ αὐτό, λοιπόν. Μᾶλλον σοῦ εὐχόμαστε, ἐσὺ ἔλα στὰ συγκαλά σου, λυπήσου τὸν ἑαυτό σου, φρόντισε γιὰ τὴν ἀσφάλεια τῆς ψυχῆς σου. Μιμήσου τὸ περιστέρι τοῦ Νῶε καὶ ὄχι τὸν σαρκοφάγο κόρακα καὶ ἐπίστρεψε τὸ συντομότερο στὴν νοητὴ Κιβωτό. Γιατί, ὅπως εἶπε κάποιος, δὲν εἶναι καλὸ νὰ παρατείνει κανεὶς τὴν παραμονή του ἐκεῖ ποὺ δὲν ὑπάρχουν ὅμοιοί του.
Οἱ παλαιοὶ γνώριζαν μόνο τὴν κεντρομόλο δύναμη τῶν σωμάτων. Ὁ Νεύτωνάς σου ἀνακάλυψε και τὴν φυγόκεντρο, ὥστε, λέει, νὰ εξισορροπούνται μεταξύ τους. Ἀπορῶ λοιπόν, σοφότατε, πῶς ἐνῶ ὅλα τὰ ἄλλα τῶν νεωτέρων σοφῶν τὰ ἔμαθες, δὲν μπορεῖς ἀκόμα καὶ τώρα νὰ μάθεις τὴν φυγόκεντρο. (Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὴν ἐπιστολὴ στὸν Κοραῆ.)