Το βιβλίο «Από την πανδούρα στο πειραιώτικο ρεμπέτικο. Τα ρεμπέτικα του Πολέμου και της Κατοχής» του Γιώργου Αθ. Μακρή αποτελεί μια σύντομη αλλά περιεκτική ιστορία του ρεμπέτικου τραγουδιού, που –κατά κοινή ομολογία– είναι σύμφυτο με τη φυσιογνωμία του Νεοέλληνα.
Τα τραγούδια «του Πολέμου και της Κατοχής» ειδικότερα, όπου κατά βάση εστιάζει και το πόνημα του Γιώργου Μακρή, συνιστά μία από τις κορυφαίες εκφράσεις του ρεμπέτικου.
Ο συγγραφέας εξετάζει το ρεμπέτικο στην εξέλιξή του μέσα στον χρόνο και εντάσσοντάς στο κοινωνικοπολιτικό του πλαίσιο, αναθερμαίνει γνώσεις όσον αφορά τις πολιτιστικές επιρροές και πρακτικές από διάφορους τομείς της τέχνης, οι οποίες συνέβαλαν αποφασιστικά στη διαμόρφωση του περιεχομένου και του ύφους του ρεμπέτικου τραγουδιού.
Από τις σελίδες του βιβλίου παρελαύνουν οι κυριότερες συντελεστές του: συνθέτες και στιχουργοί, μουσικοί και ερμηνευτές/ερμηνεύτριες καθώς και τα μουσικά όργανα που συνόδεψαν το ρεμπέτικο τραγούδι από τις απαρχές του μέχρι τις μέρες μας.
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην πρόσληψή του από την κοινωνία της εποχής, καθώς και στις απηνείς διώξεις που υπέστησαν επί σειρά ετών οι μεγαλύτεροι ρεμπέτες μέχρι την τελική καταξίωση του ρεμπέτικου τραγουδιού στην κοινή συνείδηση και η θεσμική πλέον αναγνώρισή του, που σηματοδοτείται και από την ένταξή του στην άυλη πολιτιστική κληρονομιά της UNESCO.
Την έκδοση συμπληρώνει παράρτημα και CD με είκοσι ρεμπέτικα «του Πολέμου και της Κατοχής» ερμηνευμένα από το μουσικό σχήμα οι «Παραπεταμένοι».
Τα τραγούδια «του Πολέμου και της Κατοχής» ειδικότερα, όπου κατά βάση εστιάζει και το πόνημα του Γιώργου Μακρή, συνιστά μία από τις κορυφαίες εκφράσεις του ρεμπέτικου.
Ο συγγραφέας εξετάζει το ρεμπέτικο στην εξέλιξή του μέσα στον χρόνο και εντάσσοντάς στο κοινωνικοπολιτικό του πλαίσιο, αναθερμαίνει γνώσεις όσον αφορά τις πολιτιστικές επιρροές και πρακτικές από διάφορους τομείς της τέχνης, οι οποίες συνέβαλαν αποφασιστικά στη διαμόρφωση του περιεχομένου και του ύφους του ρεμπέτικου τραγουδιού.
Από τις σελίδες του βιβλίου παρελαύνουν οι κυριότερες συντελεστές του: συνθέτες και στιχουργοί, μουσικοί και ερμηνευτές/ερμηνεύτριες καθώς και τα μουσικά όργανα που συνόδεψαν το ρεμπέτικο τραγούδι από τις απαρχές του μέχρι τις μέρες μας.
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην πρόσληψή του από την κοινωνία της εποχής, καθώς και στις απηνείς διώξεις που υπέστησαν επί σειρά ετών οι μεγαλύτεροι ρεμπέτες μέχρι την τελική καταξίωση του ρεμπέτικου τραγουδιού στην κοινή συνείδηση και η θεσμική πλέον αναγνώρισή του, που σηματοδοτείται και από την ένταξή του στην άυλη πολιτιστική κληρονομιά της UNESCO.
Την έκδοση συμπληρώνει παράρτημα και CD με είκοσι ρεμπέτικα «του Πολέμου και της Κατοχής» ερμηνευμένα από το μουσικό σχήμα οι «Παραπεταμένοι».
Αντί προλόγου
1.Οι ρίζες του ρεμπέτικου ως μέρους του ελληνικού αστικού
τραγουδιού 1
2.Ρέκβιεμ για το ρεμπέτικο 8
3.Η περιπλάνηση της πανδούρας –προπάππου του μπουζουκιού–
στον ελλαδικό χώρο 17
Η κοσμική μουσική στη βυζαντινή περίοδο 23
«Εν αρχή ην ο Λόγος» 26
Άλωση Κωνσταντινούπολης-Τουρκοκρατία 30
Η Αθήνα πρωτεύουσα της Ελλάδας 36
Η ελληνική μουσική μετά την Επανάσταση και οι επιρροές της 48
Άλλες πολιτιστικές κινήσεις, μουσικοί και θεατρικοί χώροι 54
4.Η μουσική παράδοση της Σμύρνης.
«Αχ, Σμύρνη, μανούλα μου» 78
5.Το αστικό λαϊκό τραγούδι στην Ελλάδα.
Η γεωπολιτική κατάσταση της Ελλάδας
και των Βαλκανίων στο τέλος του 19ου
και στις αρχές του 20ού αιώνα 85
6.Η Ελλάδα της υποδοχής και της ενσωμάτωσης των προσφύγων
της Σμύρνης στον κοινωνικό της ιστό 98
Σμύρνη 98
Πειραιάς 102
Δραπετσώνα 104
Αθήνα 107
Η μουσική και οι μουσικοί στη νέα «πατρίδα» 107
Το πειραιώτικο ρεμπέτικο 111
Ο Μάρκος του ρεμπέτικου 117
7.Τα ρεμπέτικα τραγούδια του Πολέμου, της Κατοχής
και της Αντίστασης 120
Οι ρεμπέτες με τα όπλα και την πένα 129
Αθήνα, Κατοχή 1941-1944 και ρεμπέτες 132
Το περίγραμμα της γερμανοϊταλικής Κατοχής 134
Οι μουσικοί του ρεμπέτικου την περίοδο της μεταξικής δικτατορίας
και της Κατοχής 134
Κατοχή με κυβερνήσεις ανδρεικέλων 143
Η τιμωρία 147
Μαυραγορίτες και δωσίλογοι συνεργάτες των Γερμανών 149
Η αγορά 149
Τα κατοχικά καζίνο και οι συνεργαζόμενοι 151
Εθνική Αντίσταση 154
Η εξέγερση στο κολαστήριο του Άουσβιτς-Μπίρκεναου
και τα τραγούδια του Μάρκου 159
11 Ιανουαρίου 1944. Ο βομβαρδισμός του Πειραιά 161
Το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου 164
Τα ρεμπέτικα τραγούδια του Πολέμου, της Κατοχής
και της Αντίστασης 168
Βιβλιογραφία 171
Παράρτημα Τα τραγούδια του Πολέμου και της Κατοχής 173
1.Οι ρίζες του ρεμπέτικου ως μέρους του ελληνικού αστικού
τραγουδιού 1
2.Ρέκβιεμ για το ρεμπέτικο 8
3.Η περιπλάνηση της πανδούρας –προπάππου του μπουζουκιού–
στον ελλαδικό χώρο 17
Η κοσμική μουσική στη βυζαντινή περίοδο 23
«Εν αρχή ην ο Λόγος» 26
Άλωση Κωνσταντινούπολης-Τουρκοκρατία 30
Η Αθήνα πρωτεύουσα της Ελλάδας 36
Η ελληνική μουσική μετά την Επανάσταση και οι επιρροές της 48
Άλλες πολιτιστικές κινήσεις, μουσικοί και θεατρικοί χώροι 54
4.Η μουσική παράδοση της Σμύρνης.
«Αχ, Σμύρνη, μανούλα μου» 78
5.Το αστικό λαϊκό τραγούδι στην Ελλάδα.
Η γεωπολιτική κατάσταση της Ελλάδας
και των Βαλκανίων στο τέλος του 19ου
και στις αρχές του 20ού αιώνα 85
6.Η Ελλάδα της υποδοχής και της ενσωμάτωσης των προσφύγων
της Σμύρνης στον κοινωνικό της ιστό 98
Σμύρνη 98
Πειραιάς 102
Δραπετσώνα 104
Αθήνα 107
Η μουσική και οι μουσικοί στη νέα «πατρίδα» 107
Το πειραιώτικο ρεμπέτικο 111
Ο Μάρκος του ρεμπέτικου 117
7.Τα ρεμπέτικα τραγούδια του Πολέμου, της Κατοχής
και της Αντίστασης 120
Οι ρεμπέτες με τα όπλα και την πένα 129
Αθήνα, Κατοχή 1941-1944 και ρεμπέτες 132
Το περίγραμμα της γερμανοϊταλικής Κατοχής 134
Οι μουσικοί του ρεμπέτικου την περίοδο της μεταξικής δικτατορίας
και της Κατοχής 134
Κατοχή με κυβερνήσεις ανδρεικέλων 143
Η τιμωρία 147
Μαυραγορίτες και δωσίλογοι συνεργάτες των Γερμανών 149
Η αγορά 149
Τα κατοχικά καζίνο και οι συνεργαζόμενοι 151
Εθνική Αντίσταση 154
Η εξέγερση στο κολαστήριο του Άουσβιτς-Μπίρκεναου
και τα τραγούδια του Μάρκου 159
11 Ιανουαρίου 1944. Ο βομβαρδισμός του Πειραιά 161
Το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου 164
Τα ρεμπέτικα τραγούδια του Πολέμου, της Κατοχής
και της Αντίστασης 168
Βιβλιογραφία 171
Παράρτημα Τα τραγούδια του Πολέμου και της Κατοχής 173