Με τη σειρά `Αθωνικά Ανάλεκτα` η Αγιορείτικη Εστία επιθυμεί να συμβάλλει στην ανάδειξη της πνευματικής - πολιτιστικής παρουσίας της Αθωνικής μοναχικής πολιτείας, καθώς και των ιδιαιτέρων δεσμών ανάμεσα στην Θεσσαλονίκη και το Άγιον Όρος, καθιστώντας μεταξύ άλλων προσιτά ιδιαίτερα δυσεύρετα βιβλία αγιορείτικου ενδιαφέροντος. Στο πλαίσιο αυτής της σειράς παραδίδουμε στο αναγνωστικό κοινό το έργο του αγιορείτου Κοσμά Βλά-χου `Η χερσόνησος του Άγιου Όρους - Άθω`, το οποίο εκδόθηκε στον Βόλο το έτος 1903.
Κατά το γύρισμα του 19ου προς τον 20ο αιώνα το ενδιαφέρον για το Άγιον Όρος ήταν ιδιαίτερα αυξημένο. Ξένοι περιηγητές, ερευνητές και ειδικοί επιστήμονες επισκέπτονταν τον Άθω, όχι μόνο από εξειδικευμένο επιστημονικό ενδιαφέρον για το ιδιάζον μοναστικό φαινόμενο και τους καλλιτεχνικούς θησαυρούς, αλλά και στο πλαίσιο μίας γενικότερης προσπάθειας για διείσδυση των ισχυρών δυνάμεων στον ρευστό χώρο της Βαλκανικής και της εγγύς Ανατολής. Αποτέλεσμα αυτών των επισκέψεων υπήρξε μία σειρά εκδόσεων, οι οποίες έθεσαν τα θεμέλια της ιστορικής έρευνας του Αγίου Όρους. Από την συγγραφική παραγωγή της εποχής εκείνης υπήρξαν και κάποια έργα Ελλήνων λογίων, και μάλιστα Αγιορειτών, τα οποία εκατό και πλέον έτη από την έκδοσή τους παραμένουν βασική βιβλιογραφική αναφορά σε όλες τις επιστημονικές προσεγγίσεις για θέματα του Άθω. Στα σημαντικότερα από τα έργα αυτά εντάσσονται το περισπούδαστο σύγγραμμα του Εσφιγμενίτη ιερομόναχου Γεράσιμου Σμυρνάκη `Το Άγιον Όρος` (1903) και το ανά χείρας βιβλίο του Αγιο-παυλίτου διακόνου Κοσμά Βλάχου. Το πρώτο μάλιστα αν και ανατυπώθηκε το 1988 από αγιορείτικο εκδοτικό οίκο και έχει ήδη εξαντληθεί, ενώ το δεύτερο παρέμενε για πολλές δεκαετίες εξαιρετικά δυσεύρετο.
Ο συγγραφέας υπήρξε προσωπικότητα με ιδιαίτερη προσφορά όχι μόνο προς την Μονή της μετανοίας του, για την αναδιοργάνωση της οποίας εργάστηκε με ζήλο, αλλά και προς την Ιερά Κοινότητα γενικότερα, καθώς προσέφερε υπηρεσίες επί δώδεκα έτη ως Επίτροπος του Αγίου Όρους στην Θεσσαλονίκη. Εικοσιπέντε έτη μετά την έκδοση του βιβλίου ο αρχιμανδρίτης Χριστόφορος Κτενάς χαρακτηρίζει τον Κοσμά Βλάχο ως `λογιώτατο των συγχρόνων Αγιορειτών` και εκφράζει την λύπη του για το γεγονός ότι η προαναγγελθείσα πολύτομη έκδοση της εκτενούς `Ιστορίας των εν ΆΘω Μονών και μοναχών` παρέμεινε τελικά ανέκδοτη. Η κρίση και οι χαρακτηρισμοί του Κτενά ανταποκρίνονται πλήρως στην πραγματικότητα. Το παρόν πόνημα αποτελεί μία εξαιρετικά εμβριθή και περιεκτική εργασία. Ο συγγραφέας λαμβάνει υπόψη του όλους όσους έγραψαν προ αυτού, Έλληνες και ξένους. Χρησιμοποιεί τις πηγές και τις πληροφορίες του με κριτικό πνεύμα, ενώ διακρίνεται για την μεθοδικότητά του στην οργάνωση του υλικού.
Η προσθήκη του ευρετηρίου κυρίων ονομάτων κρίθηκε απαραίτητη για την διευκόλυνση των ερευνητών λόγω της πυκνότητας των πληροφοριών, που παρατίθενται από τον συγγραφέα. Είναι βέβαιο ότι όχι μόνο οι ειδικοί επιστήμονες, αλλά και όλοι οι φίλοι του Αγίου Όρους θα δεχθούν με ιδιαίτερη χαρά την ανατύπωσή του. [...]

[Απόσπασμα από το κείμενο της εισαγωγής της έκδοσης]