Το ποιητικό κείμενο του "Πρωτομάστορα" βασίζεται στην ομώνυμη τραγωδία (1908) του Νίκου Καζαντζάκη, ο αρχικός τίτλος της οποίας ήταν "Η Θυσία". [...]
Ο Καλομοίρης προσάρμοσε το έργο του Καζαντζάκη στα δικά του οράματα και τις απαιτήσεις της οικονομίας ενός ποιητικού κειμένου. Διατήρησε όσα στοιχεία υπηρετούσαν τους στόχους του, ενώ αφαίρεσε άλλα, είτε με μουσικοδραματικό κριτήριο είτε με ιδεολογικό. Δεν επενέβη στους στίχους παρά μόνο όπου ήταν απαραίτητο, για να εξασφαλίσει συναρμογές και δραματική συνέχεια. Σε τρεις περιπτώσεις ο συνθέτης ζήτησε την αρωγή φίλων. Η άρια του τραγουδιστή "Αχ τα χέρια σου" προέρχεται από την πένα του Νίκου Ποριώτη, το ντουέτο "Κι εμένα τι μου φέρνεις;" είναι του Άγνη Ορφικού (ψευδώνυμο του Γεωργίου Στεφόπουλου) και, τέλος, οι στίχοι της άριας του Πρωτομάστορα "Ένα παλάτι άρχοντα" γράφτηκαν από τη Μυρτιώτισσα (Ψευδώνυμο της Θεώνης Δρακοπούλου-Παππά).
Ας σημειωθεί ότι ο Καλομοίρης αποφασίζει συχνά να διαμορφώσει ο ίδιος τα ποιητικά κείμενα των λυρικών του έργων. Μετά τον "Πρωτομάοτορα" επεξεργάστηκε το ποιητικό κείμενο της "Ανατολής" (1945-48), επιμελήθηκε τη σκηνική διασκευή των "Ξωτικών νερών" (1950-52), που βασίζονται στο ποίημα του Ουίλλιαμ Μπάτλερ Γέιτς, και συναντήθηκε για τελευταία φορά με το έργο του Καζαντζάκη στον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο (1961).

(από το εισαγωγικό σημείωμα, Νίκος Α. Δοντάς)