Οι παράγοντες οι οποίοι έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διαδικασία διεύρυνση των εκλογικών δικαιωμάτων στις διάφορες ευρωπαϊκές χώρες ήταν:
- Οι ρυθμοί και ο βαθμός εκβιομηχάνισης μιας χώρας
- Οι αλλαγές των κοινωνικών δομών.
- Οι εθνοτικές, θρησκευτικές, πολιτισμικές διαφοροποιήσεις στο εσωτερικό κάθε κράτους.
- Οι συνταγματικές μεταρρυθμίσεις που προωθήθηκαν.
- Η ικανότητα προσαρμογής, την οποία επέδειξαν οι κυρίαρχες ομάδες.
- Η πολιτική (φιλελεύθερη ή αυταρχική) παράδοση κάθε χώρας.
- Τέλος, ιδιαιτέρως σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι πόλεμοι, οι οποίοι πραγματοποιήθηκαν, τους δύο τελευταίους αιώνες, στον ευρωπαϊκό χώρο. Η συνδρομή αυτών των παραγόντων στις κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές σε κάθε χώρα, είχαν επιπτώσεις κυρίως:
- στην ικανότητα ομαλής ενσωμάτωσης, την οποία επέδειξε το πολιτικό σύστημα κάθε κράτους,
- στη δομή και στη συγκρότηση του πολιτικού και κομματικού συστήματος και
- στις διαχωριστικές τομές και στις ιδεολογικές αποστάσεις, οι οποίες επικράτησαν μεταξύ των πρωταγωνιστών των πολιτικών αντιπαραθέσεων. Στις χώρες εκείνες στις οποίες το δικαίωμα της καθολικής ψηφοφορίας κατακτήθηκε ύστερα από σκληρούς αγώνες του εργατικού κινήματος, τα εργατικά (ή σοσιαλιστικά) κόμματα εμφανίζονται με ιδιαιτέρως ριζοσπαστική, ταξική και αγωνιστική στάση, ενώ αντιθέτως, όπου τα εργατικά κόμματα πέτυχαν σχετικά εύκολα τη διεύρυνση των εκλογικών δικαιωμάτων χαρακτηρίζονται από μεταρρυθμιστικές θέσεις, πρόθυμα να συνεργαστούν με τα αστικά κόμματα, όπως τα εργατικά κόμματα των σκανδιναβικών χωρών.
[Απόσπασμα από το κείμενο στο οπισθόφυλλο της έκδοσης]
