Ο Τόμος Β` συνεχίζει τη δημοσίευση των πορισμάτων του σχετικού με την ιστορία του νεοελληνικού θεάτρου ερευνητικού προγράμματος που διεξάγεται στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών του Ρεθύμνου από το 1988, κάτω από τη διεύθυνση του συγγραφέα. Στις δυόμισι χιλιάδες ελληνόφωνες παραστάσεις του πρώτου τόμου, έρχονται τώρα να προστεθούν άλλες δεκατρεισήμισι χιλιάδες, για να οδηγήσουν τη διερεύνηση της δραστηριότητας των εγχώριων επαγγελματιών της σκηνής ως το τέλος του 19ου αιώνα.
Το Χρονικό που προκύπτει από τη σύνθεση όλων αυτών των στοιχείων σε μια ενιαία αφήγηση καταγράφει την πρώτη ακμή του νεοελληνικού θεάτρου, κατά τους χρόνους της πρώιμης προσπάθειας αστικού εκσυγχρονισμού της χώρας κάτω από την ηγεσία του Χαρίλαου Τρικούπη. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στην ανανέωση του δραματολογίου με τη βοήθεια της μεγάλης ηθογραφικής επανάστασης στις τάξεις των εγχώριων συγγραφέων και των προσπαθειών υπέρβασης των πρώτων λαογραφικών αναζητήσεων για την πραγματοποίηση κάποιων τολμηρών πειραματισμών στο χώρο της αστικής ηθογραφίας. Σημαντικό στοιχείο της ακμής αυτής αποτελεί και η ενηλικίωση της τέχνης του εγχώριου ηθοποιού, με την εγκαθίδρυση, από τη μια μεριά, του συστήματος του βεντετισμού και με την παράλληλη εμφάνιση μιας πρώτης σειράς θεωρητικών κειμένων για την υποκριτική. Αναπόσπαστο μέρος της άνθησης αποτελεί και η ανάπτυξη των λαϊκών θεαμάτων της Παντομίμας, του Φασουλή και του Καραγκιόζη, η δραστηριότητα των οποίων ενσωματώνεται για πρώτη φορά εδώ στο σύνολο της ιστορίας του θεάτρου. Πεδίο γόνιμης σύνθεσης όλων των παραπάνω διεργασιών αναδείχτηκε τελικά το πανελλήνιο αίτημα για την ίδρυση Εθνικού Θεάτρου, ένα κίνημα που πέρασε στο στάδιο της πραγμάτωσης πριν κλείσει ο αιώνας.
Μαζί με τον τόμο παραδίδεται στον αναγνώστη και ένα πλήρες παραστασιολόγιο σε ηλεκτρονική μορφή. Το παραστασιολόγιο περιλαμβάνει και ολόκληρη την ύλη του πρώτου τόμου, έτσι ώστε οι ενδιαφερόμενοι να έχουν σε εύχρηστο σχήμα το σύνολο των δεκαέξι περίπου χιλιάδων γνωστών επαγγελματικών εκδηλώσεων του 19ου αιώνα, προκειμένου να το αξιοποιήσουν στις έρευνές τους.
[Απόσπασμα από το κείμενο στο οπισθόφυλλο της έκδοσης]
