Ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός (1798 - 1857), όταν, το 1826, προετοιμάζεται για τη συγγραφή των μεγάλων ποιητικών του συνθέσεων, αρχίζει, έχοντας κατά νου το σολωμικό νόημα της τέχνης να επεξεργάζεται, στη γενέτειρά του Ζάκυνθο και στο χρονικό διάστημα της δεύτερης πολιορκίας του Μεσολογγίου (1825 - 1826), το σχέδιο του ποιητικού του αφηγήματος `Η Γυναίκα της Ζάκυθος`, το οποίο, στη διάρκεια της δεύτερης και τρίτης επεξεργασίας του, το 1829 και 1833, αντίστοιχα, δέχεται, με τις συνεχείς επεμβάσεις και με την αυτοκριτική ευθύνη του ποιητή, αλλεπάλληλες προσθαφαιρέσεις, για να φθάσει τελικά σ` εμάς ημιτελές, αποπνέοντας όμως αύρα τελειότητας.
Στο ποιητικό αυτό αφήγημα ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης Στυλιανός Αλεξίου, ακολουθώντας πιστά τη χειρόγραφη σολωμική παράδοση, τις επιστημονικές αρχές, αλλά και τις απαιτήσεις του αναγνωστικού κοινού, διατυπώνει εν περιλήψει ότι το θέμα είναι μια Γυναίκα στην πόλη της Ζακύνθου, η ασκήμια και η κακία της, η σκληρή συμπεριφορά της απέναντι στις Μεσολογγίτισσες που είχαν καταφύγει στη Ζάκυνθο, το απροκάλυπτο μίσος της εναντίον της επαναστατημένης Ελλάδας, και η μελλοντική τιμωρία της Γυναίκας αυτής, τόσο για την αρνητική της στάση απέναντι στην κοινωνία και στο έθνος, όσο και για την πορωμένη της συνείδηση.
Από την πρώτη κιόλας εισαγωγική μου παράγραφο, αντιλαμβανόμαστε ότι ο Σολωμός επεξεργάζεται το κείμενο της Γυναίκας σε τρία διαδοχικά στάδια, που εκτυλίσσονται ως εξής:
- Το πρώτο αρχίζει στις αρχές του 1826, στη Ζάκυνθο και τελειώνει στα τέλη του 1829, στην Κέρκυρα, σε μία φάση καθαρογράφησης του ημιτελούς έργου, το οποίο φιλοξενείται στο τετράδιο Ζακύνθου, με αριθμό 13, και βρίσκεται στο Μουσείο Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων του νησιού αυτού.
- Το δεύτερο στάδιο αρχίζει μετά την καταληκτική Διονίσιου Ιερομόναχου 1829 Δεκ. έγραψε εις Κερκ<υρα>, που χρονολογεί την καθαρογράφηση της Γυναίκας, και, αφού γίνουν σε αυτό σολωμικές επεμβάσεις, (τροποποιήσεις, αναδιαρθρώσεις, διαγραφές, προσθήκες και σημειώσεις) και προστεθούν τίτλοι στην αρχή των κεφαλαίων, από τα οποία όμως αριθμούνται μόνο τα δύο πρώτα, τελειώνει λίγο πριν την έναρξη της ενδοοικογενειακής δίκης (1833 - 1838).
- Το τρίτο στάδιο απεικονίζει το σχέδιο του έργου σε διαφορετική μορφή από την πρώτη και δεύτερη επεξεργασία του, έχει δηλαδή, πολύ μικρή έκταση σε σχέση με την αρχική του σύλληψη, καταγράφει στοχασμούς του ποιητή, γραμμένους βιαστικά, και σχεδιάσματα, κυρίως ιταλικά, καλύπτοντας τελικά την πρώτη χρονιά του πολύκροτου δικαστικού αγώνα, στον οποίο σημαντικό ρόλο έπαιξε, ως αντίδικος των αδελφών Σολωμού, ο δικηγόρος Ναπολέων Ζαμπέλης, συνήγορος του Ιωάννη Λεονταράκη, ομομήτριου αδελφού τους. [...]

[Απόσπασμα από το κείμενο της εισαγωγής της έκδοσης]