Μία διαδρομή στό ροῦ τῆς ἱστορίας ἀναζητώντας τόν σαρκωμένο Λόγο στά πρόσωπα καί τά γεγονότα τῆς ὀρθόδοξης θεολογίας καί τοῦ σύγχρονου προβληματισμοῦ ἐπιχειρεῖ σ’ αὐτό τό ἔργο ὁ συγγραφέας, τό ὁποῖο ἔρχεται, φαίνεται, ὡς συνέχεια τοῦ προηγούμενου πονήματός του με τίτλο Λόγος Θεολογίας Α΄. Αὐτή ἡ διαχρονική καί ταυτόχρονα συγχρονική - ἰδωμένη στά χωροχρονικά συμφραζόμενά της – προσέγγιση προβάλλει τόν ἀειεστῶτα Λόγο, ὁ ὁποῖος λογοποιεῖ τόν ἄνθρωπο ὡς πρόσωπο «σεσωματωμένο». Αὐτόν τόν «ἔνθετο στό ἀνθρώπινο εἶναι» Λόγο ἐπικαλεῖται καί ζητᾶ ἀπ’ αὐτόν ὁ συγγραφέας τόν ὄντως «λόγο» τῆς θεολογίας, ἀναζήτηση ἡ ὁποία διατρέχει ὅλο τό σύγγραμμα, τό ἀποτελούμενο ἀπό ὀκτώ μελέτες.
Συνδιαλέγεται ὁ συγγραφέας ἀνοιχτά μέ πρόσωπα καί καταστάσεις ἐκζητώντας στό πρόσωπο τῶν «συνομιλητῶν» του τό ἐνυπόστατο πρόσωπο τοῦ ἴδιου τοῦ σαρκωμένου Λόγου... τόν «σπερματικό λόγο» πού ἐνυπάρχει ἐνούσια σέ ὅλα τά ἀνθρώπινα πρόσωπα, ὅσο κι ἄν θεσμοποίηση καί κατεστημένα θρησκευτικά συστήματα θέλουν νά τόν φιμώσουν ἤ νά τόν δεσμοποιήσουν.
Ἡ ἐρευνητική διαδρομή τοῦ συγγραφέα διέρχεται μέσα ἀπό τήν ἐκκλησιολογία τοῦ Ἀποστόλου Παύλου καί τοῦ ἑρμηνευτῆ του Ἰωάννη Χρυσοστόμου καί συνεχίζει ἐξετάζοντας τή χριστολογική ἀλήθεια, μέσα ἀπό τό διαζευκτικό δίλημμα ζωῆς: «ζοφοφόρος» ἤ «ζωηφόρος» γνώση; Εἶναι αὐτό τό θέμα πού πραγματεύεται τό κοντάκιο τοῦ Ρωμανοῦ τοῦ Μελωδοῦ, στό ὁποῖο εἰσέρχεται μέ ἀναλυτική ματιά ὁ συγγραφέας. Στήν ἑπόμενη μελέτη γίνεται ἀναφορά στήν Ε΄ καί Στ΄ Οἰκουμενικές Συνόδους μέ μία διαγράμμιση ἱστορικοθεολογικῶν προϋποθέσεων, οἱ ὁποῖες διευκολύνουν στήν κατανόηση τοῦ χριστολογικοῦ δόγματος.
Ἡ συνέχεια αὐτοῦ τοῦ ἱστορικοῦ ταξιδιοῦ μᾶς ὁδηγεῖ σ’ ἕναν μεγάλο δάσκαλο τοῦ Γένους μας, τόν Εὐγένιο Γιαννούλη, πού ζυμώνει δημιουργικά τά θεολογικά γράμματα στό δικό του παρόν καί στίς πραγματικές ἀνάγκες τοῦ τόπου καί τοῦ χρόνου του. Αὐτή ἡ γόνιμη διαλεκτική ἀνάμεσα στό παρελθόν καί τό παρόν, ἀλλά καί ἀνάμεσα στά φαινομενικά διεστῶτα φανερώνεται εὐκρινέστερα μέ τή θεολογική διείσδυση στήν Ἐπιτομή τοῦ Ἀθανάσιου Παρίου, ὁ ὁποῖος ἕναν αἰώνα περίπου ἀργότερα δέν διστάζει να διαλεχθεῖ μέ τή Δύση καί να δανειστεῖ τήν ὁρολογία της, γιά νά περιγράψει ὀρθοδόξως τά θεῖα μυστήρια καί τή δογματική διδασκαλία τῆς ἀνατολικῆς ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας. Μέσα σ’ αὐτό τό πλαίσιο τοῦ σύγχρονου διαλόγου μέ τή Δύση ἐντάσσεται καί ἡ ἐπόμενη μελέτη πού ἀφορᾶ στή θεία εὐχαριστία ὡς ἀντικείμενο θεολογικῆς συζήτησης τά τελευταῖα χρόνια. Ἡ ἑπόμενη μελέτη διαλέγεται μέ τόν καθηγητή φιλοσοφίας τῆς Ν. Ὑόρκης, P. Kitcher καί τή συζήτηση περί τῆς «ἀποθρησκειοποίησης» τῆς ἠθικῆς καί γενικότερα τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλά καί συζητᾶ τήν ἄποψη πού ὑποστηρίζει τήν ἀνθρώπινη σωτηρία χωρίς Θεό. Ἀπό τόν ἠθικολόγο Kitcher περνάει ὁ συγγραφέας στήν τελευταία μελέτη του στόν ἀθεολόγο φιλόσοφο M. Onfray, ὁ ὁποῖος βουλιάζει στή θεσμική ἀπολυτοποίηση τοῦ χριστιανισμοῦ, γιά νά χτίσει τήν ἀθεολογία του.
Μέσα ἀπό αὐτή τήν ἱστορική διαδρομή πού ἀναζητᾶ τά χνάρια τοῦ Λόγου ἐν σώματι γίνεται καταφανές ὅτι δέν ὑπάρχει κάτι μέ τό ὁποῖο νά μήν μπορεῖ ἤ νά μήν πρέπει να συνδιαλεχτεῖ ὁ θεολογικός λόγος τοῦ σήμερα, παραμένοντας πάντοτε συγχρονικός μέ τόν Λόγο καί γι’ αὐτό ἐπίκαιρος καί ἐντοπικός. Ὡς ἐκ τούτου ὁ συγγραφέας ἀναζητᾶ μία βάση γιά ἑνοποιητικό διάλογο καί ὄχι γιά διαιρετικό ἀντίλογο, δείχνοντας στή θέα τοῦ ὄντως προσώπου τοῦ σαρκωμένου καί οἰκουμενικοῦ Λόγου τοῦ Θεοῦ. Μόνο πάνω σ’ αὐτό τό ἐνσώματο πεδίο τοῦ ἐντόπιου μά καί ἀχώρητου Λόγου μπορεῖ νά γίνει δυνατή κάθε ἐπικοινωνία καί κάθε γνήσιος διάλογος.
Χαρακτηριστικά ἀναφέρει ὁ συγγραφέας στόν ἐπίλογο τοῦ ἔργου του ὅτι «ὁ Λόγος σαρκώθηκε γιά νά τρελαθοῦμε μαζί του καί γιά νά ζητᾶμε νά μᾶς διδάξει τά «δικαιώματά» του» (σελ. 430). Αὐτόν τόν Λόγο καλούμαστε νά ἀφουγκραστοῦμε στίς γραμμές αὐτοῦ τοῦ ἔργου, τό ὁποῖο, δείχνοντας τά δικαιώματά μας, σκάβει σέ ἕνα περιχωρητικό – χριστολογικό ἄνοιγμα τόν θεολογικό λόγο τοῦ σήμερα.
Εὔη Κοσμίδου
Φιλόλογος – Θεολόγος – ὑπ. μτπτ. Θεολογίας
