Ο Τζων Τέρνερ μετακομίζει σε μια μικρή πόλη, στη μέση του πουθενά, κάπου κοντά στο Μέμφις. Είναι το ιδανικό ησυχαστήριο γι’ αυτόν: ένας τόπος όπου μπορεί κανείς να θάψει το παρελθόν του και να δραπετεύσει από τον πόνο της ανθρώπινης συναναστροφής, όπου οι συζητήσεις πραγματοποιούνται μόνο όταν κάποιος έχει κάτι ουσιαστικό να πει, όπου μπορεί κανείς να κάθεται με τις ώρες να ακούει τους γρύλους και να χαζεύει τις κουκουβάγιες να πετούν – σιωπηλές σκιές μπροστά από το φεγγάρι. Είναι ο τόπος όπου ο Τέρνερ ελπίζει να σβήσει από τη μνήμη του πως κάποτε υπήρξε αστυνομικός, κάποτε ψυχοθεραπευτής, και ότι για πάντα θα είναι ένας πρώην κατάδικος.

                Και μοιάζει να τα καταφέρνει. Μέχρι τη στιγμή που ο σερίφης Λόννι Μπέητς εμφανίζεται στο κατώφλι του με ένα μπουκάλι ουίσκι και ένα πρόβλημα: το πτώμα ενός περιπλανώμενου άντρα –άγρια και τελετουργικά δολοφονημένου– ανακαλύπτεται στην πόλη. Κανείς δεν ξέρει τίποτα γι’ αυτόν, αλλά στην κατοχή του βρίσκονται κάποιες επιστολές που είχαν ως παραλήπτη τον δήμαρχο της πόλης. Ο Μπέητς με τον βοηθό του χρειάζονται τη βοήθεια κάποιου με την εμπειρία της μεγαλούπολης, από τη μία, και την απαραίτητη διακριτικότητα που απαιτεί μια σειρά ανακρίσεων για τους κατοίκους μιας τόσο μικρής πόλης, από την άλλη. Σύντομα, η αστυνομική έρευνα δίνει τη θέση της σε ένα κοινωνικό χρονικό της επαρχιακής ζωής, και η πλοκή επικεντρώνεται όχι τόσο στην αναζήτηση του ενόχου όσο στη σταδιακή αποκάλυψη του παρελθόντος του Τέρνερ, που βρίσκεται να ζει ξανά τη ζωή που είχε αφήσει, αρχίζοντας να βυθίζεται και πάλι στο σκοτάδι από το οποίο είχε ξεγλιστρήσει, αλλά και να εξοικειώνεται με την απρόσμενη καλοσύνη των άλλων.

                Ο Τζέιμς Σάλλις είναι ένας από τους σημαντικότερους στιλίστες αμερικανούς συγγραφείς, που ξέρουν τον τρόπο να αφηγούνται καλά μια ιστορία. Το ενδιαφέρον του για την ανθρώπινη φύση εκφράζεται μέσα από δυνατές ιστορίες ηρώων που βρίσκονται σε αντιπαράθεση με τον εαυτό τους αλλά και με τον κόσμο που τους περιβάλλει. Το Στη λίμνη, όπου το παρελθόν και το παρόν του Τέρνερ εξισορροπούνται με μεγάλη δεξιοτεχνία, είναι λυρικό, συγκινητικό, και καταφέρνει να αφήσει στον αναγνώστη ανεξίτηλα τα σημάδια του τόπου και των χαρακτήρων που περιγράφει.

***

Ο Τζέιμς Σάλλις γεννήθηκε το 1944 στην πόλη Helena του Άρκανσω. Εργάστηκε ως δημοσιογράφος, κριτικός λογοτεχνίας και μουσικής, καθώς και ως καθηγητής δημιουργικής γραφής σε διάφορα πανεπιστήμια.

                Το 1992, με το The Long-Legged Fly, ο Σάλλις εγκαινιάζει τη σειρά νουάρ μυθιστορημάτων με ήρωα τον μαύρο ντετέκτιβ και καθηγητή γαλλικής φιλολογίας Lew Griffin, χαρακτήρα γεμάτο αντιφάσεις, μοναχικό, μερικές φορές αυτοκαταστροφικό, με έντονα αισθήματα ενοχής.

                Με το Στη λίμνη (Cypress Grove, 2003), ο Σάλλις ξεκινά μια νέα σειρά, με ήρωα τον λευκό πρώην αστυνομικό, πρώην κατάδικο για οκτώ χρόνια, και ψυχοθεραπευτή Τζων Τέρνερ. Ο Chris Wiegand γράφει, στην Guardian: «Ο Σάλλις παρουσιάζει τον Τέρνερ σαν έναν άνθρωπο τον οποίο καθορίζει και στοιχειώνει αυτό που κάποτε υπήρξε, αλλά δεν είναι πια: στρατιώτης, αστυνομικός και κατάδικος. Επεισόδια από την προηγούμενη ζωή του διασκορπίζονται στα βιβλία της σειράς, υπό μορφή φλας μπακ. “Ο Τέρνερ είναι ένας άνδρας, η ζωή του οποίου έχει υποστεί απότομες αλλαγές”, εξηγεί ο Σάλλις σε συνέντευξή του στην εφημερίδα. “αισθάνομαι ότι η δομή του μυθιστορήματος πρέπει να αντανακλά τη φαινομενική ασυνέχεια της ζωής του Τέρνερ”. Είναι μια τεχνική η οποία έρχεται σε αντίθεση με τον τρόπο που προτιμούν να στήνουν τα βιβλία τους οι συγγραφείς αστυνομικών μυθιστορημάτων, που είναι λες αποφασισμένοι να παρουσιάσουν στα γρήγορα τα πρόσωπα του μυθιστορήματος, πριν ασχοληθούν με την πλοκή. Ο Τέρνερ, απεναντίας, είναι ο ίδιος το μυστήριο».

                Ο Σάλλις έχει γράψει επίσης, μεταξύ άλλων, ποιήματα, το κατασκοπευτικό μυθιστόρημα Death Will Have Your Eyes, το Drive, που μεταφέρθηκε με επιτυχία στην οθόνη από τον Nicolas Winding Refn, μια βιογραφία του Chester Himes, ένα δοκίμιο για το έργο των Thompson, Goodis και Himes, καθώς και μουσικολογικές μελέτες. Έχει επίσης μεταφράσει στα αγγλικά σημαντικούς συγγραφείς, όπως οι Raymond Queneau, Βlaise Cendrars, Yves Βonnefoy, Andrei Voznesensky, Pablo Νeruda, Francis Ponge, Mikhail Lermontov, Βoris Pasternak, Aleksandr Pushkin και Marek Hlasko.

                Ο Σάλλις, που διακρίνεται για το ιδιαίτερα δουλεμένο ύφος του, το οποίο έχει αποσπάσει τα εγκώμια της κριτικής, μεταφράζεται για πρώτη φορά στα ελληνικά.

***

Ο Σάλλις γνωρίζει καλά τους κώδικες του νουάρ μυθιστορήματος και ξέρει πώς να τους χρησιμοποιεί για νατους κάνει πιο πυκνούς, πιο συμβολικούς. Οι ήρωές του είναι σιωπηλοί, αθόρυβοι τύποι, που αποφασίζουν να δράσουν, για να ξεμπερδεύουν. Το παρελθόν τους τους βαραίνει: δύσκολα παιδικά χρόνια, ατυχίες που τους έφτασαν μέχρι το σημείο να διαπράξουν φόνο, χωρίς πραγματικά να το θέλουν.

L’ Express

*

Ο Τζέιμς Σάλλις είναι ένας από τους τρεις ή τέσσερις συγγραφείς τους οποίους είμαι περήφανος που έχω διαβάσει. Είναι ένας συγγραφέας που πολλοί κατατάσσουν αποκλειστικά στο νουάρ μυθιστόρημα, υπονοώντας πως από συγγραφείς αυτού του είδους δεν υπάρχουν ιδιαίτερες απαιτήσεις ως προς τη γραφή. Αυτό όμως αδικεί τον Σάλλις, ξεκόβοντάς τον μονομιάς από πολλούς αναγνώστες που εξακολουθούν να πιστεύουν στη λογοτεχνία και θεωρούν ότι αυτή μπορεί να τους προσφέρει μια διαφορετική αντίληψη για τον κόσμο, από άποψη ηθική, κοινωνική, γλωσσική και στιλιστική.

Jean-Bernard Pouy