Το βιβλίο επιχειρεί μια επισκόπηση των κοινωνικών ιδεών που στόχευαν στην απελευθέρωση του προλεταριάτου και στην κατάργηση της προϊστορίας. Η μεσσιανική αντίληψη του Μαρξ για την άνοδο στην εξουσία του προλεταριάτου και την πορεία από την αναγκαιότητα στην ελευθερία, οδήγησε σύντομα στο λενινιστικό δόγμα για το κόμμα νέου τύπου, που θα εκπλήρωνε αυτή την αποστολή.

Στις συνθήκες της Ρωσίας το κόμμα υποκατέστησε την τάξη και η εξουσία έγινε αυτοσκοπός. Ο Λένιν ήταν ο θεμελιωτής του νέου ολοκληρωτισμού, ενώ ο Στάλιν εξόντωνε τους εσωκομματικούς «αντιπάλους» του, καταργώντας την ιδεολογία.

Το λενινο-σταλινικό πρότυπο επιβλήθηκε στο παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα έτσι που το μέσον, η εξουσία, κατάργησε το σκοπό, την κοινωνική απελευθέρωση. Στην πορεία δεκαετιών η εξουσία «λησμόνησε» το ιδεολογικό της πρόταγμα και αγκάλιασε την απολογητική της για να γίνει μια κενή προπαγάνδα.

Στην Ελλάδα, η προσπάθεια κομματικής επιβολής, με τον Ζαχαριάδη, από το 1931 ως το 1956, οδήγησε σε τραγικές συνέπειες, με τη δεκαετία 1940-50 να αφήνει βαριά την κληρονομιά της στην κοινωνία. Η ετερόφωτη κομματική εξουσία, χωρίς στρατηγική, οδηγούσε και ενίσχυε τα αδιέξοδα.

Ο ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ. είναι το τελευταίο σύμπτωμα πολιτικού καιροσκοπισμού, όπου ο αυτοσκοπός της εξουσίας εκφράζεται με ακραία γελοίο τρόπο, με τη διπλή γλώσσα, στο εξωτερικό ως συναίνεση, στο εσωτερικό ως «αντίσταση». Για μια ακόμη φορά η εξουσία προσπαθεί να χειραγωγήσει τον λαό, αλλά τώρα δρα εκτός τόπου και χρόνου.

Η ανάγκη ενίσχυσης των δημοκρατικών θεσμών και η δημιουργική παρουσία του πολίτη είναι η απαίτηση των καιρών.

Με τον Λένιν, το 1917, όλες οι κατακτήσεις των αστικών επαναστάσεων, όπως η τυπική ισότητα του πολίτη απέναντι στο νόμο, η διάκριση των εξουσιών, οι ελευθερίες του λόγου, των συγκεντρώσεων, του Τύπου, των συνδικάτων και των κομμάτων καταργήθηκαν επειδή ήταν αστικές, για να τις υποκαταστήσει και να τις εξαφανίσει η δικτατορία του προλεταριάτου, που ήταν η εξουσία του κομματικού μηχανισμού. Η ελευθερία καταργήθηκε επειδή ήταν πηγή αντιδραστικών προθέσεων, για να επιβληθεί η μοναδική αλήθεια και η ελευθερία του ηγέτη του κόμματος.