Στην Αμερική, οι ανισότητες έχουν ξεφύγει από κάθε έλεγχο, εξαιτίας ενός απολύτως άδικου φορολογικού συστήματος. Για πρώτη φορά εδώ και εκατό χρόνια, οι Αμερικανοί δισεκατομμυριούχοι πληρώνουν τους λιγότερους φόρους, ανάλογα με τα εισοδήματά τους, σε σύγκριση με οποιαδήποτε άλλη κοινωνική ομάδα, ενώ οι Αμερικανοί της εργατικής τάξης πληρώνουν τους περισσότερους. Ο Θρίαμβος της αδικίας, έργο δύο οικονομολόγων που επέφεραν επανάσταση στη μελέτη των ανισοτήτων, εξετάζει διεξοδικά και με ακρίβεια αυτή τη μεγάλη και δραματική ανατροπή.

Συνδυάζοντας τη μελέτη των ιστορικών στοιχείων με τις πιο προηγμένες μεθόδους οικονομικής ανάλυσης, γράφοντας σε γλώσσα ζωντανή που αποφεύγει την ακατάληπτη τεχνική διατύπωση, οι Saez και Zucman ανατέμνουν τις συνειδητές επιλογές (αλλά και την αμαρτωλή αναποφασιστικότητα) που μας έχουν οδηγήσει στη σημερινή κατάσταση: από τη σταδιακή μείωση της φορολογίας του κεφαλαίου ώς την απογείωση της βιομηχανίας της φοροαποφυγής, περνώντας μέσα από τους μηχανισμούς του φορολογικού ανταγωνισμού μεταξύ των διαφόρων χωρών. Με σαφήνεια και λιτότητα, εξηγούν πώς οι ΗΠΑ εγκατέλειψαν το πιο προοδευτικό φορολογικό σύστημα που γνώρισε ποτέ η ιστορία και υιοθέτησαν πολιτικές οι οποίες δεν χρησιμεύουν παρά στην επαύξηση του πλούτου των λίγων.

Αν δεν θέλουμε να ακολουθήσει και η Ευρώπη την ξέφρενη πορεία προς τις ανισότητες και την ενίσχυση των ολιγαρχιών που έφερε στην εξουσία τον Τραμπ, είναι επείγουσα ανάγκη να αντλήσουμε διδάγματα από τούτη την εξέλιξη. Γιατί, αν αυτό το φαινόμενο ήταν ακραίο στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η μείωση της προοδευτικότητας της φορολογίας σε συνθήκες ανόδου των ανισοτήτων δεν συναντάται μόνο στις ΗΠΑ, συνεπώς απαιτεί λύσεις σε παγκόσμιο επίπεδο.

Ο Θρίαμβος της αδικίας, όμως, είναι κάτι πολύ παραπάνω από αιχμηρή ανάλυση μιας μεγάλης πολιτικής και πνευματικής αποτυχίας των καιρών μας. Οι Saez και Zucman προτείνουν ένα νέο φορολογικό σύστημα με οραματικό, δημοκρατικό και πρακτικό τρόπο, περιγράφοντας τις μεταρρυθμίσεις εκείνες που θα επέτρεπαν στη φορολογική δικαιοσύνη να θριαμβεύσει στον σημερινό παγκοσμιοποιημένο κόσμο, και στη δημοκρατία να επικρατήσει επί του συγκεντρωμένου πλούτου.

***

Η Αμερική έχει κουραστεί από τις ανισότητες και την ολιγαρχία. Οπλισμένοι με νέα στοιχεία που σοκάρουν, οι Emmanuel Saez και Gabriel Zucman αποκαλύπτουν πώς η φορολογική αδικία τροφοδοτεί την εκτροπή προς την ολιγαρχία. Κυρίως, όμως, προτείνουν τολμηρές λύσεις που θα βοηθήσουν την Αμερική να επανασυνδεθεί με τη μακρά της παράδοση στη φορολογική δικαιοσύνη – από τη φορολόγηση του ακραίου πλούτου και των γιγάντιων εταιρειών, μέχρι τη χρηματοδότηση της υγειονομικής περίθαλψης για όλους. Πρόκειται για ένα βιβλίο με ευφυή επιχειρηματολογία, μια πολύ σημαντική συνεισφορά στην παγκόσμια οικονομική και πολιτική συζήτηση του 21ου αιώνα.

Thomas Piketty

Ο Θρίαμβος της αδικίας είναι ένα πρωτοποριακό έργο που αποκαλύπτει τη διαβολική κινητήρια δύναμη της τεράστιας και ολοένα αυξανόμενης ανισότητας στην Αμερική: πρόκειται για μια άδικη και αντιστρόφως προοδευτική φορολογική πολιτική και για μια βιομηχανία φοροαποφυγής που εξυπηρετεί τους πλούσιους εις βάρος όλων των υπολοίπων. Αν δεν αντιστρέψουμε αυτό το στρεβλό καθεστώς –όπου οι κοινοί εργαζόμενοι συνεισφέρουν μεγαλύτερο ποσοστό του εισοδήματός τους απ’ ό,τι οι πλουσιότεροι Αμερικανοί–, δεν μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα λυθούν τα μεγαλύτερα κοινωνικά μας προβλήματα. Όποιος προσδοκά ένα καλύτερο μέλλον για τον καθημερινό άνθρωπο στην Αμερική πρέπει να διαβάσει αυτό το βιβλίο.

Joseph E. Stiglitz

Το σημαντικότερο βιβλίο περί δημόσιας πολιτικής που έχω διαβάσει εδώ και καιρό.

David Leonhardt

Το 2018, για πρώτη φορά εδώ και πάνω από έναν αιώνα, οι δισεκατομμυριούχοι πλήρωσαν φόρους με χαμηλότερο συντελεστή από τους κοινούς εργαζόμενους: ολοκληρώθηκε έτσι η αποδόμηση του συστήματος προοδευτικής φορολογίας στις ΗΠΑ. Σε αυτό το βιβλίο, που σου ανοίγει τα μάτια, οι Emmanuel Saez και Gabriel Zucman καταδεικνύουν ότι δεν είναι κάποιος σιδηρούς νόμος των Οικονομικών που μας έφερε έως εδώ, αλλά εκείνοι που λόγω ιδίου συμφέροντος ή παρανόησης των Οικονομικών ισχυρίζονται το αντίθετο. Η ριζοσπαστική τους πρόταση, να επανεφεύρουμε τη φορολογία για έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο, θα καταστεί το αναπόφευκτο σημείο εκκίνησης για οποιαδήποτε ουσιαστική συζήτηση στο μέλλον.

Esther Duflo

***

Ο Emmanuel Saez γεννήθηκε το 1972 στην Ισπανία. Σπούδασε μαθηματικά στην École Normale Supérieure και οικονομικά στην EHESS-École d’économie de Paris. Το 1999 ανακηρύχθηκε διδάκτωρ των οικονομικών από το ΜΙΤ. Είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϋ, στο οποίο διδάσκει από το 2002. Έχει διδάξει και ως επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ (2002). Το 2009 τιμήθηκε με το μετάλλιο John Bates Clark, το 2010 με το βραβείο του καλύτερου νέου οικονομολόγου της Γαλλίας και το 2014 με το βραβείο H.C. Recktenwald.

***

Ο Gabriel Zucman γεννήθηκε το 1986 στο Παρίσι. Σπούδασε κοινωνικές επιστήμες στην École Normale Supérieure και οικονομικά στην École d’économie de Paris. Μαθητής του Τομά Πικετύ, το 2013 ανακηρύχθηκε διδάκτωρ των Οικονομικών από την EHESS. Έκανε μεταδιδακτορικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϋ και το 2014 εξελέγη επίκουρος καθηγητής στο London School of Economics. Το 2015 εξελέγη επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϋ και το 2019 μόνιμος αναπληρωτής καθηγητής στο ίδιο Πανεπιστήμιο, ενώ έχει διδάξει και στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ. Το 2018 τιμήθηκε με το βραβείο του καλύτερου νέου οικονομολόγου της Γαλλίας και το 2019 με το βραβείο Bernacer. Στα ελληνικά, κυκλοφορεί επίσης το βιβλίο του Ο κρυμμένος πλούτος των εθνών (Πεδίο, 2015).