Ποια είναι η πραγματική σχέση του Airbnb με την περίφημη «οικονομία διαμοιρασμού» και την «οικονομία πλατφόρμας»; Ποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά έχει λάβει το φαινόμενο στην περίπτωση της Ελλάδας, και ειδικά στην πόλη της Αθήνας, και ποιες είναι οι επιπτώσεις του στην οικονομία, την κοινωνία και τον (αστικό) χώρο; Με ποιον τρόπο και σε ποιο βαθμό το φαινόμενο Airbnb μετασχηματίζει τη φυσιογνωμία της πόλης και την καθημερινή ζωή των κατοίκων της στις γειτονιές; Τι είδους ρυθμιστικές παρεμβάσεις δοκιμάζονται στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και, παράλληλα, ποιες «από τα κάτω» διεκδικήσεις και εναλλακτικές προτείνονται; Πώς φαίνεται να επηρεάζονται (ή όχι) όλα αυτά, μετά το ξέσπασμα της πανδημίας του COVID-19;
Τα παραπάνω είναι κάποια από τα βασικά ερωτήματα που πραγματεύεται το ανά χείρας βιβλίο. Η πρακτική της βραχυχρόνιας μίσθωσης ακινήτων, ευρέως γνωστή ως Airbnb, εμφανίστηκε το 2007, διαδόθηκε γρήγορα σε πλήθος πόλεων και άλλων τουριστικών προορισμών του κόσμου και συνεχίζει μέχρι σήμερα να αναπτύσσεται με τρόπο δυναμικό και απρόβλεπτο. Στην Ελλάδα, η ανάπτυξη του Airbnb στο πλαίσιο μιας βαθιάς οικονομικής και στεγαστικής κρίσης, μιας διαχρονικής απουσίας συγκροτημένων στεγαστικών πολιτικών και μιας εντυπωσιακής ανόδου του αστικού (και όχι μόνο) τουρισμού, προσέδωσε στο φαινόμενο ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Η πρακτική του Airbnb υιοθετήθηκε με κοινωνικά και γεωγραφικά άνισο τρόπο· εξελίχθηκε για κάποιους, και σε συγκεκριμένες περιοχές, σε μια ζωτικής σημασίας στρατηγική επιβίωσης από την κρίση, ενώ για κάποιους άλλους –που διαρκώς αυξάνονται– σε ένα νέο πεδίο κερδοσκοπίας και συσσώρευσης πλούτου. Μεταξύ άλλων, το Airbnb συνέβαλε στον εκτοπισμό μόνιμων κατοίκων από τις γειτονιές τους, μέσα από διαδικασίες ενός αμφιλεγόμενου «εξευγενισμού» και μιας μάλλον κοινότοπης «τουριστικοποίησης» του (αστικού) χώρου. Συνολικά, το Airbnb –άμεσα συνδεδεμένο με τα ζητήματα της κατοικίας και του τουρισμού– αναδείχθηκε ως ένας δραστικά μεταμορφωτικός παράγοντας, με κρίσιμες επιπτώσεις στην οικονομία, την κοινωνία και τον χώρο, και ειδικά στην καθημερινή ζωή των πιο ευάλωτων πληθυσμιακών ομάδων.
Πέρα από «παρανοήσεις» και μύθους που κυριαρχούν, το βιβλίο αυτό επιχειρεί μια κριτική ανάγνωση του Airbnb, μέσα από την οπτική των επιστημών του χώρου, με έμφαση στις χωρικές διαστάσεις του φαινομένου οι οποίες συχνά, εσκεμμένα ή μη, παραβλέπονται ή αποσιωπούνται.
***
Ο Δημήτρης Μπαλαμπανίδης γεννήθηκε το 1984 στη Θεσσαλονίκη. Το 2016 έλαβε το διδακτορικό του δίπλωμα στην κοινωνική γεωγραφία από το Τμήμα Γεωγραφίας του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου. Έχει εργαστεί ως ερευνητής σε ευρωπαϊκά και εθνικά ερευνητικά προγράμματα σε πανεπιστημιακά ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού, και έχει διδακτική εμπειρία στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο και στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο.
*
Η Εύα (Ευαγγελία) Παπατζανή γεννήθηκε το 1987 στο Ηράκλειο Κρήτης. Είναι υποψήφια διδάκτωρ στον Τομέα Πολεοδομίας-Χωροταξίας της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Έχει εργαστεί ως ερευνήτρια σε ευρωπαϊκά και εθνικά ερευνητικά προγράμματα στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, στο Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, στο Τμήμα Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου και στο Κέντρο Έρευνας για τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες.
*
Ο Δημήτρης Πέττας γεννήθηκε το 1984 στην Αθήνα. Είναι διδάκτορας αστικής κοινωνικής γεωγραφίας και μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Technische Universität Berlin. Έχει εργαστεί ως ερευνητής στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, στο Τμήμα Οικονομικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης του Παντείου Πανεπιστημίου και στο Κέντρο Έρευνας για τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες. Διδάσκει στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών «Κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία» του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου.
