«Στο παρόν πόνημα επιχειρώ να δώσω μια μερική και σύντομη ιστορία των χωριών της Ανατολικής Ρωμυλίας Μικρό και Μεγάλο Mπογιαλίκι (και της αποικίας τους Μουραντανλί) και κάποιες βασικές γνώσεις για τη γλώσσα και τα ήθη και έθιμα των Μπογιαλικιωτών.

Το γλωσσικό ιδίωμα των Μπογιαλικιωτών δεν έτυχε, μέχρι σήμερα, κάποιας μελέτης και καταγραφής. Τολμώ να επιχειρήσω αυτή τη σύντομη, έστω, καταγραφή, γνωρίζοντας ότι αυτό το εγχείρημα είναι και δύσκολο και επικίνδυνο, καθώς δεν υπάρχουν γραπτές πηγές για το συγκεκριμένο ιδίωμα. Όμως το κάνω, αν και δεν είμαι ούτε ιστορικός, ούτε γλωσσολόγος, ούτε καν φιλόλογος. Είμαι απλώς ένας Μπογιαλικιώτης, λάτρης της μητρικής του γλώσσας και της παράδοσης.

Όσον αφορά τη διάρθρωση του βιβλίου, στην αρχή παραθέτω τις πηγές που χρησιμοποίησα για αυτή την εργασία. Στη συνέχεια, το βιβλίο διαιρείται σε πέντε μέρη:

—Στο πρώτο μέρος υπάρχει μια μερική ιστορία των Μπογιαλικίων και μια περιγραφή των μεταναστεύσεων των Μπογιαλικιωτών αλλά και των άλλων Ελλήνων από την περιοχή Καβακλί της Ανατολικής Ρωμυλίας στην Ελλάδα.

—Στο δεύτερο μέρος αναπτύσσεται με συντομία το γλωσσικό ιδίωμα των Μπογιαλικιωτών με πολλά γλωσσικά παραδείγματα, ιδιωματισμούς και παροιμιακές φράσεις. Γίνεται επίσης αναφορά στην αλληλεπίδραση αυτού του ιδιώματος με την τουρκική και τη βουλγαρική γλώσσα, με παράθεση γλωσσικών δανείων.

—Στο τρίτο μέρος υπάρχει ένα ανθολόγιο με ιστορίες στα μπογιαλικιώτικα. Άλλες από αυτές είναι δικής μου επινόησης και άλλες, πάντοτε με την ευγενική συναίνεση των δημιουργών τους και με αναφορά της πατρότητάς τους, είναι επιλεγμένες από το διαδίκτυο.

—Στο τέταρτο μέρος περιγράφονται σύντομα ήθη και έθιμα των Μπογιαλικιωτών.

—Στο πέμπτο μέρος γίνεται μια σύντομη αναδρομή στην παλιά Ξυλαγανή μέσα από φωτογραφίες σχετικές με την καθημερινή ζωή, τις γεωργικές εργασίες και τα επαγγέλματα των κατοίκων. Οι φωτογραφίες αυτές, με την τεχνική υποστήριξη του φίλου και πάντα πρόθυμου Τριαντάφυλλου Παπαδάκη, προέρχονται από τη διαρκή έκθεση φωτογραφιών τού επίσης φίλου και συναδέλφου Δημήτρη Δουμπουλάκη στο Πολιτιστικό Κέντρο Ξυλαγανής.

Στο τέλος του βιβλίου υπάρχει και ένα γλωσσάρι με μπογιαλικιώτικες λέξεις για όσους/όσες δεν γνωρίζουν το ιδίωμα».