Τὸ πλῆθος, ἡ μάζα, ἀποτελεῖ τὴν κοινωνικὴ ὁμάδα τοῦ παρελθόντος. Μετὰ τὴν οἰκογένεια, τὸ πλῆθος ἀποτελεῖ τὴν ἀρχαιότερη ἀπὸ ὅλες τὶς κοινωνικὲς ὁμάδες. Εἶναι σὲ ὅλες τὶς μορφές του, εἴτε ὄρθιο ἤ καθιστό, σταθερὸ ἤ ἐν δράσει, ἀνίκανο νὰ ἐκτείνεται πέραν μιᾶς μικρῆς ἐμβέλειας. Ὅταν οἱ ἡγέτες του σταματοῦν νὰ τὸ ἔχουν «στὸ χέρι», ὅταν βρίσκεται ἐκτὸς τῆς ἐμβέλειας τῆς φωνῆς τους, αὐτὸ δραπετεύει. Τὸ πιὸ πολυπληθὲς κοινὸ ποὺ ἔχει ὑπάρξει ἦταν αὐτὸ τοῦ Κολοσσαίου, τὸ ὁποῖο δὲν ὑπερέβαινε τοὺς ἑκατὸ χιλιάδες ἀνθρώπους. Τὰ ἀκροατήρια τοῦ Περικλῆ ἤ τοῦ Κικέρωνα, ἀκόμη καὶ τῶν μεγάλων ἱεροκηρύκων τοῦ Μεσαίωνα, τοῦ Πέτρου τοῦ Ἐρημίτη ἤ τοῦ Ἁγίου Βερνάρδου, ἦταν ἀναμφιβόλως πιὸ ὀλιγάριθμα. Ἐπίσης, ἡ δύναμη τῆς εὐγλωττίας, εἴτε πολιτικῆς εἴτε θρησκευτικῆς, δὲν εἶχε ἐξελιχθεῖ αἰσθητὰ στὴν ἀρχαιότητα ἤ στὸν Μεσαίωνα. Ἀντιθέτως, τὸ κοινὸ μπορεῖ νὰ ἐπεκτείνεται ἐπ’ ἀόριστον καί, καθὼς ἡ ἰδιαίτερη ξεχωριστὴ ζωή του γίνεται ὅλο καὶ πιὸ ἔντονη, δὲν χωρεῖ οὐδεμία ἀμφιβολία ὅτι πρόκειται γιὰ τὴν κοινωνικὴ ὁμάδα τοῦ μέλλοντος. Κατ’ αὐτὸν τὸν τρόπο, λοιπόν, διαμορφώθηκε, χάριν τῆς συνέργειας τριῶν ἐφευρέσεων -τῆς τυπογραφίας, τοῦ σιδηροδρόμου καὶ τοῦ τηλέγραφου- ἡ τρομερὴ δύναμη τοῦ Τύπου, αὐτοῦ τοῦ ἐκπληκτικοῦ «τηλεβόα», ποὺ κατάφερε νὰ διευρύνει σὲ ὑπέρτατο βαθμὸ τὸ παλαιὸ ἀκροατήριο τοῦ βήματος καὶ τοῦ ἄμβωνος. Κατὰ συνέπεια, δὲν συμμερίζομαι τὴν ἄποψη ἑνὸς σημαντικοῦ συγγραφέα, τοῦ Δόκτορος Λὲ Μπόν, ὁ ὁποῖος ὑποστηρίζει ὅτι «βρισκόμαστε στὴν ἐποχὴ τοῦ πλήθους». Ζοῦμε πλέον στὴν ἐποχὴ τοῦ κοινοῦ ἤ μᾶλλον τῶν ἐπιμέρους κατηγοριῶν κοινοῦ -κάτι τελείως διαφορετικό.

Ὁ Γαβριὴλ Τάρντ (Gabriel Tarde, 1843-1904), ἄν καὶ εἶναι ἐλάχιστα γνωστός, ὑπῆρξε ἐξέχουσα φυσιογνωμία τοῦ 19ου αἰῶνα. Ἦταν συγγραφέας, κοινωνιολόγος καὶ ἐγκληματολόγος. Στὰ ἑλληνικὰ ἔχει κυκλοφορήσει μόνο τὸ ἔργο του «Συγκριτικὴ Ἐγκληματολογία». Ὡστόσο ἡ ἐργογραφία του εἶναι ἰδιαίτερα ἐκτεταμένη. Εὐελπιστοῦμε νὰ μπορέσουμε νὰ συμβάλλουμε σὲ μιὰ πρώτη γνωριμία τοῦ ἑλληνικοῦ ἀναγνωστικοῦ κοινοῦ μὲ τὸ ἄκρως ἐνδιαφέρον καὶ διορατικὸ πνεῦμα του.